International VELUX Award to międzynarodowy konkurs dla studentów architektury, który odbywa się co dwa lata, a jego zadaniem jest zachęcenie do zwracania szczególnej uwagi na rolę światła naturalnego w architekturze, jako elementu budującego przestrzeń, istotnego źródła oświetlenia, energii, dobrego samopoczucia i komfortu. Do dziesiątej edycji wpłynęło ponad 500 projektów złożonych z ponad 200 uczelni architektonicznych z całego świata. Projekty zgłaszano w dwóch kategoriach: „Światło naturalne w budynkach” i „Badania nad światłem naturalnym”. Prace oceniało międzynarodowe jury złożone z architektów o światowej renomie: Anupama Kundoo – Anupama Kundoo architects (Indie), John Ronan – John Ronan Architects (USA), Rainer Hofmann – Bogevischs Buero (Niemcy), Fuensanta Nieto – Nieto Sobejano Arquitos (Hiszpania) oraz Lotte Kragelund – VELUX A/S (Dania).

Najpierw nagroda regionalna, teraz Grand Prix

W pierwszym regionalnym etapie, którego wyniki zostały ogłoszone w lipcu br., jury wybrało 10 zwycięskich projektów. Wśród nich znalazła się praca z Polski „TIP – Time Indicate Protection", autorstwa studentek z Wydziału Architektury Politechniki Poznańskiej Zuzanny Sazonow i Aleksandry Pytki, wyróżniona w ramach regionu Europa Wschodnia i Bliski Wschód. W grudniu br. podczas Światowego Festiwalu Architektury (WAF) w Lizbonie, regionalni zwycięzcy przedstawiali swoje projekty na żywo. Tym razem jury wybrało dwóch globalnych zwycięzców. Projekt z Polski otrzymał nagrodę główną w kategorii „Światło naturalne w budynkach". W kategorii „Badania nad światłem naturalnym" Grand Prix otrzymał projekt „Flight” autorstwa zespołu w składzie: Sajjad Navidi, Mahya Mousavi Sadr, Elham Bahadori z Uniwersytetu Sztuki z Iranu.

„Prezentacja naszego projektu na Światowym Festiwalu Architektury w Lizbonie przed tak wybitnymi architektami była dla nas niesamowitym wyróżnieniem i spełnieniem marzeń. Poziom pozostałych projektów był wysoki, dlatego bardzo doceniamy fakt, że jury wyróżniło spośród nich akurat nasz projekt. Pragniemy pogratulować również autorom projektu “Flight”, który wygrał w drugiej kategorii oraz pozostałym uczestnikom konkursu wspaniałych projektów” – komentują studentki Zuzanna Sazonow i Aleksandra Pytka.

Wachlarz, który chroni przed nagrzewaniem

Zwycięski projekt stworzony przez Aleksandrę Pytkę i Zuzannę Sazonow to modułowy system zacieniający, który można zastosować na wielorodzinnych budynkach mieszkalnych. Pozwala on na ograniczenie negatywnych skutków zmian klimatycznych. Został opracowany na podstawie obserwacji problemu osiedla mieszkaniowego w Poznaniu.

System działa na zasadzie wachlarza, który w czasie dużego nasłonecznienia budynku otwiera się za pomocą siłownika. Studentki zaprojektowały konstrukcję w taki sposób, aby chroniła wnętrze przed przegrzaniem, jednocześnie umożliwiając dopływ naturalnego światła dziennego. Promienie słoneczne odbijają się od materiału wykonanego z włókna szklanego. Przesłona jest lekka i transparentna, dzięki czemu nie zaciemnia wnętrza i daje możliwość kontaktu z otoczeniem, dodatkowo konstrukcja nadaje elewacji bloku lekkości i porządkuje ją. Co ważne, system można dostosować do różnych obiektów na całym świecie, z uwzględnieniem faz otwarcia wachlarza na światło słoneczne w konkretnej lokalizacji. Poprzez zastosowanie materiału ekranującego, elewacja ciężkiego bloku nabiera lekkości i porządkuje przestrzeń modułowo.
Jury doceniło połączenie estetyki i elementów technicznych, a jednocześnie rozwiązanie bardzo istotnych problemów związanych z unikaniem olśnienia i ciepła w budynkach w mieście. Komisja była również pod wrażeniem potencjału zastosowania projektu i sposobu, w jaki stara się on poprawić jakość starych budynków.

„Uznaliśmy, że jest to niezwykle uniwersalne rozwiązanie, które trafnie odpowiada na wyzwania związane z przebudową lub renowacją budynków, i może być zastosowane w obiektach mieszkalnych na całym świecie . Projekt łączy w sobie wszystkie elementy istotne dla architektury zrównoważony rozwój, naturalne światło, odpowiedź na aktualne wyzwania i potrzeby, zmianę wyglądu budynku, a także przestrzeni na lepsze” – podkreśla członkini jury Fuensanta Nieto.

Jak wyjaśniają studentki - ich projekt odpowiada na serię realnych problemów, które zaobserwowały w ciągu ostatnich lat. Jest prostym rozwiązaniem, które ma na celu ochronę bloków przed przegrzewaniem i tym samym poprawę jakości życia mieszkańców.

„W nowo projektowanych budynkach zwracamy szczególną uwagę na samopoczucie mieszkańców, staramy się stworzyć jak najlepszą przestrzeń do życia. Jednak budynki powstałe dekady temu były projektowane według innych standardów i w zupełnie innej rzeczywistości, wymagają więc zmian, by w dalszym ciągu mogły zapewniać odpowiednio bezpieczne i komfortowe warunki. Wartością dodaną naszego systemu jest fakt, że bazuje on na istniejących zasobach mieszkaniowych. W kontekście rozpędzającego się kryzysu klimatycznego istotne jest, aby je wykorzystywać i adaptować do zmieniających się warunków. Wierzymy, że nasz system zacieniania ma potencjał do zastosowania w różnych miejscach na świecie, gdzie społeczeństwa mierzą się z podobnym problemem” – dodają studentki.

„Jestem pod dużym wrażeniem pracy jaką wykonały studentki Zuzanna Sazonow i Aleksandra Pytka – od samego pomysłu, jego opracowania i potem wspaniałej, profesjonalnej prezentacji przed międzynarodowym jury. Potrzebujemy takich projektów, które będą zmieniały istniejące już budynki, tak aby stwarzały jak najlepsze warunki do życia ludzi, chroniąc ich przed przegrzaniem i  jednocześnie podnosiły standard architektury starych bloków mieszkalnych” – mówi Monika Kupska-Kupis, główny architekt z firmy VELUX Polska.

Konkurs International VELUX Award organizowany jest w ścisłej współpracy z Międzynarodową Unią Architektów (UIA) oraz Światowym Festiwalem Architektury (WAF) i został uznany przez Europejskie Stowarzyszenie Edukacji Architektonicznej (EAAE).

Polscy studenci zostali wyróżnieni i nagrodzeni w tym prestiżowym konkursie aż sześciokrotnie, zdobywając dwa wyróżnienia w 2004 i 2006 roku, trzecią nagrodę w 2012 roku, nagrodę regionalną w 2014 roku oraz nagrodę regionalną a potem Grand Prix - w 2020 i 2022.

Więcej informacji na temat konkursu można znaleźć pod adresem daylightandarchitecture.com/iva